Historie

De jaren twintig
Sportverenigingen en politiek hebben niets met elkaar gemeen, hoort men wel eens beweren. Als er nu één vereniging bij haar oprichting zwaar beladen door politieke beslissingen is geweest, dan is het wel de "IJsclub St. Anna". Maar alvorens hier verder op in te gaan, moeten wij de historie laten beginnen bij Marcus Velkers.

Marcus Velkers, caféhouder en brandstoffenhandelaar, wonende aan het Oosteinde te St. Annaparochie, liet in de twintiger jaren aan de Zuiderweg een perceel land afgraven, met de bedoeling er een ijsbaan van te maken. Directe aanleiding was, dat de ingezetenen van St. Annaparochie voor de beoefening van de ijssport tot dan op vaarten en sloten waren aangewezen.  Aangezien de vaarten smal waren en het ijs door het zakken van het boezemwater veelal inviel, voor de ijssport niet of slecht bruikbaar.  Velkers exploiteerde de baan en tegen een billijke donatie verkregen de ingezetenen het recht van gebruik. De baan had een lengte van ongeveer 350 meter en besloeg een oppervlakte van 110 are.

1941
In 1941, als Velkers op een leeftijd van 72 jaar is gekomen, wil hij eigenlijk wel van de exploitatie af, het werd hem alles te veel. In een schrijven aan verschillende sportverenigingen schreef hij onder meer:

St. Annaparochie, 15 Sept. '41

Mijne Heeren,

Cafe VelkersAls bejaard Exploitant doe ik U het voorstel de Exploitatie met tenten - materialen - Vlaggen etc. zonder mijne medewerking over te nemen voor 200 gld. per seizoen.  En met mijn medewerking met behoudt en Onderhoud van Consumtie Tent etc. voor 150 gld. De prijs als IJsbaan  kan niet lager gesteld - Aangezien het dan beeter is het perceel land als weide of hooiland te verhuren. Ik heb als hypotheek geld in gebruik tegen 4 procent - het IJsbaanterrein kost met alle bij en aanbehooren en beplantingen ruim 5000 gld. - reken maar. – Al mijn werken is duur liefhebberij - of tot nadeel van mij en gezin geweest.
Voor een groot Dorp als St. Anna Onwaardig gezien de lage Contributie.
Zou men minstens duizend liefhebbers en medewerkers verwachten - doch politieke verdeeldheid - met de stugge - bij vele Bildtsche arbeiders enge Volksgeest - speelt zelfs de mooie Friese IJssport noch parten. Gij als jonge mannen kunt noch redding brengen. En onze mooie - Bij het Dorp - Aan weg en Water liggende IJsbaan behouden.
Zonder dit Systeem is hier elke IJsbaan Exploitatie Onmogelijk.

Achtend Uw dnr.          M. Velkers

Onderstaande circulaire gericht aan de dorpsgenoten werd opgesteld en verspreid:

Advertentie 1941Het huisbezoek dat daarop volgde, gaf als resultaat dat zo'n 400 adspirant leden konden worden ingeschreven. Met dit verheugende resultaat durfde de commissie het wel aan om tot een oprichtingsvergadering over te gaan. De vergadering werd uitgeschreven op 20 november 1941, ten huize van de heer M. Velkers. De vergadering werd gepresideerd door dhr. R. Bergsma. Als secretaris fungeerde  de heer F. B. v. d. Feen. In deze vergadering werd besloten tot oprichting van de "IJsclub St. Anna".   De voorwaarden van de heer Velkers voor inhuring van de ijsbaan waren: inhuring per 1 december en eindiging per 1 maart voor de somma van f 200,-. Hierbij inbegrepen waren het onder water malen en het gebruik van alle bij de baan behorende materialen.  Dit alles voor een tijdvak van vijf jaren.

 

De eerste ledenwedstrijd
Op 12 januari 1942 was het ijs in goede conditie om voor de eerste maal voor de leden in aktie te kunnen komen. Er werd door 123 kinderen aan deelgenomen.  Uitslag van deze eerste rijderij:

Poeiertent ZuiderwegMeisjes 6, 7 en 8 jaar: 1 Marijke v. d. Ploeg, 2 Tine de Jong, 3 Richt Tuiner;
9 en 10 jaar: I Jeltje de Jong, 2 Janny de Koe, 3 Annie A. Offringa; 
11 en 12 jaar: I Sientje Bergsrna, 2 Tine Stienstra, 3 Renske Koning; 
13 en 14 jaar: I Doetje Hoogland, 2 Clara Huitema, 3 Jetty Hitman; 
15 en 16 jaar: I Japke Kuiken, 2 Griet Wiersrna.

Jongens 6 en 7 jaar: I Hotze v. d. Veen, 2 Henk Kuperus; 
9 en 10 jaar: I Minne J. Dijkstra, 2 Kees Kuiken, 3 Roelof Kerkhof; 
11 en 12 jaar: I Arjen Dijkstra, 2 Meindert Blom, 3 Klaas Kuperus; 
13 en 14 jaar: I Gerben J. Dijkstra; 2 Harm van Dijk; 
15 en 16 jaar: 1 Simon A. van Dijk, 2 Jan A. Offringa.

Na afloop werden de prijzen uitgereikt in de tent waar Tjeerd Reitsma de scepter zwaaide.

Een nieuwe locatie
De ijsbaan aan de Zuiderweg, lag naar de mening van velen te ver van het dorp af.  Een bezoek van vooral kinderen hieraan was vooral bij harde oostenwind dan ook werkelijk een bezoeking.  In het verleden was al eens geprobeerd een ijsbaan te krijgen bij 't Grietmanspad, later bij het Postkantoor, maar telkens bleken de plannen niet met die van de bestemmingsplannen overeen te ko-  men. Voorlopig moest men roeien met de riemen die men had.  Deze baan voldeed eigenlijk niet aan de eisen die gesteld mochten worden bij het organiseren van wedstrijden op provinciaal niveau, derhalve bedankte het bestuur in 1957 voor het lidmaatschap van Bond van IJsclubs, Gewest Friesland.

Een wens, die nog steeds niet in vervulling was gegaan, was die van de verlichte baan. Siep Postma die in 1963 de plaats van de vertrekkende Theun van der Veen had ingenomen, lanceerde het plan, het  eens met petroleumvergassers te proberen. Lampen werden bijeen gescharreld en zo werd de baan romantisch verlicht.  De verzorging van de verlichting was een heel karwei. 's Avonds na sluiting van de baan moesten de lampen weer worden opgehaald, de andere dag weer worden gevuld, op spanning gebracht en weer opgehangen.  Nu de baan verlicht werd, moest er ook muziek op de baan komen. Door aanleg van ruim 300 meter kabel kwam de electriciteit hiervoor van Siep Postma.

In september 1963 ontvouwde het gemeentebestuur op de tentoonstelling Frisiana te Leeuwarden haar plannen omtrent nieuwe sportaccommodaties in St. Annaparochie. Doormiddel van een fraaie maquette "zwembad-ijsbaan plan", gaf zij aan belangstellenden voorlichting over deze voornemens.   Nu het bestuur eenmaal de stroom voor de geluidsinstallatie in de tent had, werd tevens overwogen de baan electrisch te verlichten. Hiervoor was echter een zware kabel nodig die zo'n 6000 à 7000 Watt kon doorlaten. De kabel werd gehuurd van Jippe Faber, en met- medewerking van de' heer Swart van het PEB werd de kabel aangelegd langs palen, dwars over het land en door het hof van Jan Beimers en Tjep de Haan. Het lampen- en kabelmateriaal voor de verlichting van de Chr. Gymn.ver. U.D.1. zorgde er mede voor dat voor de Kerstdagen 1963 van de verlichte ijsbaan kon worden gebruik gemaakt.

Aangezien er in dat jaar en volgende jaren nog geen geld voorhanden was om de plannen van de gemeente te realiseren, bleef alles voorlopig bij het oude.  Vandaar ook, dat de ledenvergadering van 5 november 1964 besloot het verlichtingsmateriaal zelf maar aan te schaffen, daar het huren ervan een durable zaak bleek te zijn.  Dus togen Jan Feitsma en Klaas Kuiken naar Winschoten om daar de benodigde 350 meter weg te halen. Het was eind december, maar het weer leek gunstig om de verlichting aan te brengen.  De bewuste dag echter was het snerpend koud en Jan Feitsma die de hele dag in de hoge palen zweefde om de draden aan de lampen te sluiten, voelde de kou tot op zijn gebeente. De afgedankte palen van het PEB warenreeds eerder in het seizoen aangekocht en geplaatst. Even dreigde nog de slotfase van de aansluiting te mislukken, toen Swart van het PEB geen zin meer had om in het donker in de paal bij Siep Postma te klimmen, om daar de kabel aan te sluiten. Gelukkig liet hij zich tenslotte vermurven en kon er die avond nog geschaatst worden.  De penningmeester zat dat jaar wel aardig bij kas, want van de ijsclub Bergum betrok men een complete geluidsinstallatie.

In het kader van de werkverruiming in ons land, werd het in het voorjaar van 1967 mogelijk verschillende kapitaalswerken te realiseren. Het gemeentebestuur maakte daar dankbaar gebruik van, met als gevolg dat naast de aanleg van het openluchtzwembad ook de uitvoering van de plannen voor een nieuwe ijsbaan ter hand konden worden genomen. Een 27-jarig gebruik door de IJsclub St. Anna van de "ijsbaan van Velkers" werd hiermee afgesloten.

IJsbaangebouw 1969Om een sluitende exploitatie van de ijsbaan te krijgen werd de contributie op de buitengewone jaarvergadering van 28 maart 1968 verdubbeld. Zelfstandige leden (en gezin) gingen f 6,- contributie betalen, inwonende leden van 17 jaar en ouder kwamen op f 4,-.  Nu de vereniging weer de beschikking over een volwaardige baan kreeg, achtte de vergadering het wenselijk zich opnieuw aan te sluiten bij de Bond van IJsclubs.  Doormiddel van een lijstcollecte hoopte het bestuur de gelden bijeen te krijgen voor een verlichting.  Algemeen was men van oordeel, dat de consumptietent van de oude baan te bouwvallig was, om overgeplaatst te worden. Er moest naar een nieuwe ijstent worden omgezien. De uitvoering van vooral de twee laatst genoemde punten had heel wat voeten in de aarde.  Om te beginnen besloot het bestuur zich te oriënteren omtrent de verlichting van verschillende ijsbanen. Met twee auto's doorkruisten het bijna voltallige bestuur en baancommissarissen de provincie, maar nergens vonden zij een ijsbaanverlichting, die aan de verwachtingen voldeed. Over een ding was men het eens, stalen masten moesten het worden.  De begroting van Radio Faber werd begroot op f 16.500,- waarbij het graafwerk en plaatsen van de lichtmasten door de ijsclub moest worden verricht. De lijstcollecte die in de loop van de zomer werd gehouden bracht ruim f 11.000,- op. Met de  f 2.000,- die penningmeester J. Hoogland in kas had uiteraard niet genoeg om de rekening te voldoen. Om hierin te voorzien werd de complete lichtinstallatie aan de gemeente over gedaan. Het tekort van f 4.000,- werd door middel van een huur-  verhoging over de volgende jaren recht getrokken.   Na drie zaterdagen in november met man en macht graven, stonden de 27 masten overeind en kon Jippe Faber de aansluiting aan de masten uitvoeren. Klaas Kuiken en zijn vrouw Maartsy zorgden voor  koffie, thee en taai-taai (het liep immers tegen St. Nicolaas) voor gemiddeld 20 man bij de graafwerkzaamheden. Op de consumptietent na, was St. Anna klaar met de nieuwe baan. Net op tijd. Donderdag 12 december tot en met zondag 15 december was de baan open en werd er volop genoten. Vooral 's avonds was de belangstelling groot en de groei van het ledental kon niet uitblijven.

Verlichting 1968
















Poeiertent 1969Direkt na de kerstdagen van 1968 werd met de bouw van de consumptietent een aanvang gemaakt. Naar een ontwerp van de Dienst Gemeentewerken, waarin de afgekeurde raamkozijnen van de Chr. Mavo School waren verwerkt, verrees er een prachtig clubgebouw. Naast de hulp van  timmer-vakmensen en schilders, werd er veel werk verzet door de heren Klaas Kuiken, Sietze Hiemstra en Dirk Penninga.  Zaterdag 8 maart 1969 werd het clubgebouw feestelijk ingewijd door burgemeester G. van Veenen. Zonder de andere helpers in zijn loftuigingen te vergeten, merkte de burgervader onder meer op,  dat de man die zeer veel voor de verlichting en de poeiertent heeft gedaan (meer dan hij mocht) Klaas Kuiken is geweest. Nadat voorzitter Sj. Schaaf het gemeentebestuur een maquette van het complex had aangeboden, was het KI. Kuiken die de legendarische woorden uitsprak: "At 'e gemeente klaar is, wij binne soa feer".

Maar aan het clubgebouwtje ontbrak nog een belangrijke voorziening, nl. het toiletgedeelte .

In de loop van 1972 werd de aanleg van gas en waterleiding voltooid en werden er gaskachels geplaatst. Een jaar later kon met behulp van de dienst gemeentewerken het toilet-gedeelte worden voltooid. Al die voorzieningen hadden nog al wat van het kasgeld gevergd, zodat er een flinke lening bij de Bildtse Bank moest worden afgesloten, om alles te bekostigen.

De winterseizoenen 1973-1974, 1974-1975 en 1976-1977 gingen voorbij zonder dat er ook maar een dag geschaatst kon worden. De leden zouden tot 29 januari 1976 moeten wachten, om weer eens van de ijsbaan gebruik te kunnen maken.

Het seizoen 1977-1978 was weer eens een echte ijsbaanwinter. Vorst, afgewisseld door sneeuwdepressies zorgden voor veel werk aan de winkel. Op een gegeven ogenblik stond er zoveel water op de baan, dat er geloosd moest worden op de Zuidervaart. Het kwik daalde die avond onder nul en wat nog nooit eerder was voorgekomen, twee dagen later konden de schaatsen weer onder. Er gebeurde nog wel iets vreemds. Door een nog niet opgehelderde oorzaak, had de pomp zichzelf in werking gesteld en pompte het laatste beetje water van de baan. Op dit "landijs" werden nog 6 verschillende wedstrijden gehouden.

Nieuwe sneeuwdepressies brachten het gemis van een kleine motorische sneeuwveger aan het licht. Door grote investeringen aan de ijstent, ontbrak tot nog toe het geld hiervoor, maar in februari 1978 werd de knoop doorgehakt. In 1980 werd deze machine ingeruild voor een gloednieuwe.

De strenge winter van 1978-1979 zal vele ijsclubbesturen nog heugen, massa's sneeuw maakten het haast onmogelijk om de banen erdoor te krijgen. Omdat in januari 1979, noch een elfstedentocht noch een Bildtdorpentocht kon worden verreden, besloot het bestuur zelf maar een "recreatieve" tocht te verzorgen. Onder de naam "Ronde van St. Anna" konden 205 deelnemers(sters) naar hartelust hun kilometers afleggen. Iedereen kreeg na een paar dagen het ere-kruis thuisbezorgd. Een herhaling van deze nieuwe vorm van rekreatieve schaatstrimsport zou in de toekomst niet uitblijven.

In het seizoen 1980-1981 bleef de winter uit. Alleen in februari ging de ijsbaan op een woensdagmiddag open. Het mag eigenlijk geen naam hebben.

In dat jaar ontvangt het bestuur ook een schrijven van de gemeente. De armenturen van de verlichting zijn afgekeurd en de vervangingskosten zijn aanzienlijk (9.000 à 10.000 gulden). De gemeente stelt voor de verlichting terug te geven aan de vereniging en de betaalde huur (1.600 gulden) terug te geven. Hier gaat het bestuur natuurlijk niet mee akkoord en voorlopig blijft de situatie zoals zij is. In de jaarvergadering wordt nog gewag gemaakt van het 40-jarig bestaan van de club in het daarop volgende jaar. Omdat de penningmeester aangeeft dat er precies 71 ct in kas zit, wordt afgezien van feestelijke activiteiten.

(wordt vervolgd)